Συχνές Ερωτήσεις
Γιατί να επισκεφθώ έναν ψυχολόγο–ψυχοθεραπευτή;
Στα κινέζικα, η λέξη «κρίση» έχει δύο σύμβολα: αυτό του «κινδύνου» και αυτό της «ευκαιρίας».
Σ’ έναν ψυχολόγο –ψυχοθεραπευτή μπορείτε να πάτε είτε γιατί βιώνετε μια κρίσιμη περίοδο, είτε γιατί νιώθετε κάποιον κίνδυνο, είτε γιατί, ανεξάρτητα από το αν συμβαίνει κάτι από τα παραπάνω, εσείς ψάχνετε για καινούργιες ευκαιρίες.Γιατί να διαλέξω την εικαστική ψυχοθεραπεία (art therapy);
«Οι μεγάλοι πόνοι είναι βουβοί». (Friedrich Schiller)
Συχνά, δεν είναι εύκολο να βρούμε τις λέξεις για να εκφράσουμε αυτό που μας δυσκολεύει. Αυτό συμβαίνει όταν βιώνουμε κάτι πρωτόγνωρο, όπως ασθένεια ή απώλεια (πένθος, διαζύγιο, κτλ). Ακόμα, για πολλά παιδιά η έκφραση συναισθημάτων μέσω της τέχνης και του παιχνιδιού είναι ίσως η μοναδική επιλογή, ενώ κάποιες φορές ο λόγος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί επαρκώς ως μέσο έκφρασης (επειδή υπάρχει μειωμένη ικανότητα ομιλίας από νευροεκφυλιστικές ασθένειες, εγκεφαλικό, ατύχημα, ή διότι πρόκειται για παιδιά στο φάσμα του αυτισμού).
Είναι η εικαστική ψυχοθεραπεία για όλους;
“One size doesn’t fit all”. (Barbara Steinmetz).
Όπως ούτε γενικότερα η ψυχοθεραπεία, ούτε ένας συγκεκριμένος ψυχοθεραπευτής, έτσι ούτε η θεραπεία μέσω τέχνης είναι για όλους. Όταν έχετε πάρει την απόφαση να δοκιμάσετε την ψυχοθεραπεία και αφού διαβάσετε περί εικαστικής θεραπείας, μπορείτε να αποφασίσετε αν θέλετε να δοκιμάσετε αυτή την προσέγγιση. Στη συνέχεια θα βρείτε κι έναν εικαστικό ψυχοθεραπευτή που να σας ταιριάζει και που θα νιώσετε/πιστέψετε πως μπορείτε να τον εμπιστευτείτε.
Δεν ξέρω να ζωγραφίζω ή δεν ήμουν ποτέ καλός/ή στην ζωγραφική. Πώς μπορώ να ξεκινήσω εικαστική ψυχοθεραπεία (art therapy);
«Ο σκοπός της τέχνης δεν είναι να αναπαραστήσει την εξωτερική εμφάνιση των πραγμάτων, αλλά την εσωτερική τους σημασία». (Αριστοτέλης)
Αυτός είναι ένας τρόπος να πούμε πως στην εικαστική ψυχοθεραπεία δεν χρειάζεται κάποια ειδική ικανότητα στο σχέδιο ή στις πλαστικές τέχνες. Η δημιουργική διαδικασία αυτή καθαυτήν, οι εικόνες που ξεπηδούν από το ασυνείδητο, καθώς και η μετέπειτα νοηματοδότηση που θα δοθεί μέσα σ’ ένα ασφαλές θεραπευτικό πλαίσιο συντελούν σ’ αυτό που είναι η ψυχοθεραπεία μέσω τέχνης, ενώ το αισθητικό αποτέλεσμα δεν λαμβάνεται υπόψιν από τον θεραπευτή.
Οι εικόνες που δημιουργούνται στην εικαστική θεραπεία ερμηνεύονται από τον θεραπευτή; Υπάρχει κάποια σχέση με το παιδικό ιχνογράφημα;
«Τα φαινόμενα απατούν».
Μια τελεία και μια παύλα οριζοντίως μπορεί να υποδηλώνουν αποφασιστικότητα, μπορεί και αδιέξοδο, ενώ μια τελεία και μια παύλα καθέτως γίνονται θαυμαστικό αλλά και ερωτηματικό. Πως θα μπορούσε λοιπόν ο ψυχοθεραπευτής μέσω τέχνης να «μεταφράσει» τις εικόνες, όταν τα πιο απλά σύμβολα μπορούν να έχουν τόσες διαφορετικές ερμηνείες; Όσον αφορά το παιδικό ιχνογράφημα, αντίθετα με τις εικόνες που δημιουργούνται στην εικαστική θεραπεία, ο ψυχολόγος χρησιμοποιεί και ερμηνεύει το σχέδιο του παιδιού εστιάζοντας και αξιολογώντας την γνωστική και συναισθηματική του ανάπτυξη αλλά και τη γενικότερη ικανότητα αντίληψης του παιδιού.Στην ψυχοθεραπεία μέσω τέχνης δεν μιλάμε καθόλου;
«Μη λέγεις πάντοτε όσα γνωρίζεις. Αλλά γνώριζε πάντοτε τα όσα λέγεις». (Σωκράτης)
Δεν υπάρχει συνταγή, ούτε κανόνας για το πόσο θα μιλήσει κάποιος σε μια συνεδρία εικαστικής θεραπείας. Μπορεί να μιλάει πολύ, μπορεί και λίγο. Ευτυχώς υπάρχουν οι δημιουργικές διεργασίες και το ίδιο το έργο που μπορούν να κρατήσουν «σιωπηλό» ό,τι χρειάζεται να μείνει ανείπωτο, για όσο χρειάζεται. Παράλληλα υπάρχει και ο ψυχοθεραπευτής, που μπορεί να διευκολύνει να βρεθούν οι «χαμένες» ή/και «καινούργιες» λέξεις.Ποια είναι η διάρκεια μιας ψυχοθεραπευτικής «διαδρομής»;
«Ποτέ δεν θα καταφέρουμε να περάσουμε τον ωκεανό, εκτός αν έχουμε την δύναμη να πάψουμε να βλέπουμε την ακτή». (Άγνωστος)
Η απάντηση είναι πως δεν υπάρχει συγκεκριμένη διάρκεια. Το πόσο μεγάλος είναι ο ωκεανός, το αν θα τον διανύσουμε με κουπί ή μηχανή και το τι υπάρχει πίσω στην ακτή είναι διαφορετικό για τον καθένα. Γενικότερα η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία που την επιλέγει κανείς είτε γιατί θέλει να πετύχει συγκεκριμένους στόχους, είτε απλώς ως μια διαδρομή αυτογνωσίας – είναι λοιπόν επίσης και το κίνητρο που επηρεάζει την διάρκειά της.
Θέλω να μπω απευθείας σε ομαδική θεραπεία, μπορώ;
«Η ισχύς εν τη ενώσει». (Αρχαίο ρητό)
Παρόλο που αυτή είναι η γενικότερη πεποίθηση, στην ψυχοθεραπεία υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις προκειμένου να είναι περισσότερο ωφέλιμη η θεραπευτική δουλειά σε ομαδικό παρά σε ατομικό επίπεδο. Συνήθως συστήνεται να ξεκινάει κάποιος με ατομικές συνεδρίες, ώστε να εδραιωθεί η σχέση εμπιστοσύνης με τον ψυχοθεραπευτή. Έπειτα από κάποιο διάστημα, και με την κοινή συμφωνία/επιθυμία του θεραπευτή και του θεραπευόμενου, μπορεί να γίνει η μετάβαση στην ομαδική θεραπεία. Το διάστημα για την μετάβαση εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως προηγούμενη εμπειρία σε ομάδες, αρχικό αίτημα, κτλ.
Πώς μπορώ να εμπιστευτώ έναν άγνωστο άνθρωπο και να «του ανοίξω την καρδιά μου»;
«Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αγωνία από το να φυλάς μια ανείπωτη ιστορία μέσα σου». (Maya Angelou)
Το να εμπιστευτεί κάποιος έναν ψυχολόγο είναι μια επιλογή που τρέφεται από μία ανάγκη. Το να αποδειχτεί σωστή απόφαση έχει να κάνει με πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων το προφίλ και η προσέγγιση του ψυχολόγου. Η ικανότητα ενσυναίσθησης που έχει, η ποιότητα της ψυχοθεραπευτικής του εκπαίδευσης, το ασφαλές πλαίσιο που δημιουργεί, το ταίριασμα της θεραπευτικής προσέγγισής με τον ενδιαφερόμενο, η αποτελεσματικότητα της εποπτείας του και πάνω απ’ όλα η ευθύνη και η αγάπη που έχει προς τη δουλειά του – όλα παίζουν ρόλο. Όπως και να’ χει, δεν είναι σίγουρο πως θα μπορέσει να δημιουργηθεί η επιθυμητή θεραπευτική σχέση και αυτό έπειτα από κάποιο διάστημα θα πρέπει να αξιολογηθεί.
Τι σημαίνουν οι τρεις τελείες;
«Τα πάντα ρει». (Ηράκλειτος)
Όπως το ποτάμι δεν σταματάει να κυλάει, το ίδιο συμβαίνει και με τη ζωή. Στις τρεις τελείες υπάρχει η βεβαιότητα πως ο άνθρωπος είναι σε θέση να κατακτά στόχους και καινούργιες δεξιότητες καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Επίσης οι τρεις τελείες υποδηλώνουν πως σε κάθε δυσκολία υπάρχουν λύσεις, που ίσως δεν έχουν αποκαλυφθεί ακόμη. Η τέχνη από την πλευρά της, ως ένα μη λεκτικό μέσο επικοινωνίας, δίνει ευκαιρίες για αποκαλύψεις όταν δεν βρίσκονται τα κατάλληλα λόγια, όπως ακριβώς λειτουργούν οι τρεις τελείες των αποσιωπητικών σε μια φράση που μένει ανολοκλήρωτη.